Hey, Linux halkı! CPU terlemese bile sisteminizin yavaşladığını fark ettiniz mi? Büyük ihtimalle bir şey tüm RAM’inizi yutuyordur. Belleğe aç işlemler sizi sinsice yakalayabilir ve siz farkına varmadan makineniz çılgınca değiş tokuş yapmaya veya donmaya başlar. Belleğinizi yiyen ilk 10 suçluyu nasıl bulacağınızı ve onları evcilleştirmek için neler yapabileceğinizi bulalım.
Linux’ta yüksek bellek tüketen işlemleri bulmak için hızlı komut şöyledir:
ps -eo pid,ppid,cmd,%mem --sort=-%mem | head -n 11
Bellek Kullanımı Neden Önemlidir?
RAM, sisteminizin çalışma tezgahı gibidir; çalıştırdığınız her şeyin bir parçasına ihtiyacı vardır. İşlemler çok fazla yer kapladığında, başka hiçbir şeye yer kalmaz ve sisteminiz savrulmaya, takas alanına girmeye veya sürünerek yavaşlamaya başlar. İster güçlü bir sunucuda ister hafif bir dizüstü bilgisayarda olun, bellek kullanımını takip etmek size birçok baş ağrısından kurtarabilir. İyi haber mi? Linux’un bize yardımcı olacak bazı harika araçları var. Hadi başlayalım.
En Çok Bellek Yiyen 10 Kişiyi Nasıl Bulursunuz
RAM’inizi neyin tükettiğini tespit etmenin iki sağlam yolu şunlardır:
1. top
komutu
Muhtemelen top’u duymuşsunuzdur; bu, gerçek zamanlı olarak neler olup bittiğini gösteren kullanışlı küçük bir araçtır. Bir terminali çalıştırın ve şunu yazın:
top
Çalıştığında, %MEM sütununa bakın; bu sizin bellek kullanım yüzdenizdir. Varsayılan olarak, CPU’ya göre sıralar, bu yüzden Shift + F’ye basın, ok tuşlarıyla “%MEM”i seçin, Enter’a basın ve sonra sıralamak için q’ya basın. İlk 10 satır size en açgözlü işlemleri gösterecektir. Çıkmak için sadece q’ya dokunun. Çok kolay.

2. ps Kısayolu
Hızlı, gösterişsiz bir liste istiyorsanız, ps sizin dostunuzdur. Terminalde şunu deneyin:
ps -eo pid,ppid,cmd,%mem --sort=-%mem | head -n 11
Evet, biraz canavarca ama işte dökümü: işlem kimliğini (PID), ana PID’yi, komutu ve bellek yüzdesini alır, bunları bellek kullanımına göre sıralar (en yüksek önce) ve en üst 10’a (artı bir başlık) sınırlar. Canlı güncellemelere gerek kalmadan temiz küçük bir liste elde edersiniz.

Bu Hafıza Tüketenleri Nasıl Düzeltirsiniz
Listeniz hazır mı? RAM’inizi boşaltmak için yapabilecekleriniz şunlardır:
1. İhtiyacınız Olmayan Şeyleri Öldürün
Eğer bir şey sadece orada durup hafızanızı yiyorsa (örneğin unuttuğunuz eski bir tarayıcı sekmesi gibi), onu bir kenara atın:
kill -9 2234
PID’yi değiştirin ve bitti. Sadece hayati bir şey olmadığını iki kez kontrol edin!
2. Önceliklerini Düşürün
Öldüremezsiniz ama sakinleşmesini mi istiyorsunuz? Daha az saldırgan hale getirmek için nice veya renice kullanın. Daha düşük önceliğe sahip bir işlem başlatın:
nice -n 10 python3 big_data.py
Veya halihazırda çalışan birini ayarlayın:
renice 10 -p 1123
Kaynakları o kadar fazla tüketmeyecek.
3. Sızıntıları veya Ayarlamaları Kontrol Edin
Kendi betiğinizse (Python işi gibi) veya MySQL gibi bir uygulamaysa, kötü davranıyor olabilir. Bellek sızıntılarını arayın (valgrind gibi araçlar yardımcı olabilir) veya ayarları değiştirin. MySQL için, yapılandırmadaki arabellek boyutlarını azaltın. Biraz araştırma gerektirir, ancak işe yarar.
4. Daha Fazla Swap Ekleyin (Eğer Çaresizseniz)
RAM’iniz mi azaldı ve hiçbir şeyi öldüremiyor musunuz? Hızlı bir çözüm olarak takas alanı ekleyin:
sudo fallocate -l 2G /swapfile
sudo chmod 600 /swapfile
sudo mkswap /swapfile
sudo swapon /swapfile
Bu 2 GB’lık bir takas dosyasıdır—gerektiği gibi ayarlayın. İdeal değil, ancak sizi idare edecektir.
5. Eşyalarınızı Güncelleyin
Eski yazılımlar bir elek gibi hafızayı sızdırabilir. Sisteminizi taze tutun:
sudo apt update && sudo apt upgrade
Bu Ubuntu/Debian içindir, kendi dağıtımınıza göre ayarlayabilirsiniz.
Gözünüzü Üzerinde Tutun
Oyunun bir adım önünde olmak ister misiniz? İşte nasıl:
- htop: Daha iyi bir görünüme sahip. Kurulım (sudo apt install htop), F6 > %MEM ile belleğe göre sıralayın ve hazırsınız.
- Cron: Her 5 dakikada bir bellek kullanımını kaydet:
- Büyük Araçlar: Ciddi kurulumlar için Prometheus veya Zabbix’i deneyin. Ev kullanımı için aşırıdırlar, ancak sunucular için harikadırlar.
Yazının orijinalini buradan okuyabilirsiniz.

Kariyerime 26 yıl önce başladım. Windows ve Linux sistemlerinin kurulumu, yapılandırılması, yönetimi ve bakımı dahil olmak üzere birden fazla sistem üzerinde uzmanlaştım.
Açık kaynak dünyasındaki en son gelişmelerden haberdar olmaktan ve Linux hakkındaki en son araçları, özellikleri ve hizmetleri denemekten hoşlanıyorum.
Son 6 yıldır sistem ve ağ yöneticisi olarak görev yapıyorum ayrıca Pardus Dönüşüm Projesini yönetiyorum ve Pardus İşletim Sisteminin yaygınlaşması adına uğraş gösteriyorum.
Boş zamanlarımda açık kaynaklı uygulamaların Türkçe çevirisine katılıyorum ve The Document Foundation üyesiyim.