Paket yöneticileri, Linux sistemlerindeki yazılımı yönetmek için gerekli araçlardır ve kullanıcıların yazılım paketlerini kolayca kurmasına, güncellemesine ve kaldırmasına olanak tanır. En popüler Linux dağıtımlarından ikisi olan Ubuntu ve Debian, birincil paket yöneticileri olarak Gelişmiş Paketleme Aracını (APT) kullanır. Bu makale, Ubuntu/Debian sistemlerinde paket yöneticisi kullanımına ilişkin en yaygın 20 örneği inceleyecek ve hem yeni hem de deneyimli kullanıcıların sistemlerini verimli bir şekilde yönetmelerine yardımcı olmak amacıyla her görev için ayrıntılı adımlar sunacaktır.
APT (Gelişmiş Paket Aracı), tanımlı depolardaki bağımlılıklarla birlikte paketleri kurmak, yükseltmek ve kaldırmak için üst düzey bir arayüz sağlar. Bağımlılıkları otomatik olarak ele alarak paket yönetimini basitleştirir. DPKG (Debian Paketi), bağımlılıkları ele almadan .deb dosyalarını doğrudan yönetmeye yönelik daha düşük düzeyli bir araçtır. APT, kullanım kolaylığı ve karmaşık bağımlılıkların yönetilmesi nedeniyle tercih edilirken, DPKG doğrudan paket dosya yönetimine izin verir.
Ubuntu/Debian’da En Yaygın 20 Paket Yöneticisi Örneği
Aşağıda, Ubuntu ve Debian sistemlerinde ortak yazılım yönetimi görevleri için APT paket yöneticisinin nasıl kullanılacağına ilişkin ayrıntılı örnekler bulunmaktadır.
- Paket Listelerini Güncelleme: Yeni paketler kurmadan veya mevcut paketleri yükseltmeden önce paket listelerinizi güncellemeniz çok önemlidir.
$ sudo apt update
Bu komut, tüm yapılandırılmış depolardan en son paket listelerini getirerek paketlerin en son sürümlerini kurmanızı sağlar.
- Yeni Yazılım Kurulumu: Yeni bir yazılım paketi kurmak için aşağıdaki komutu kullanın.
$ sudo apt install package_name
‘Paket_adı’ yerine yüklemek istediğiniz yazılımın adını yazın. Bu komut, paketi bağımlılıklarıyla birlikte indirir ve yükler.
Yeni Yazılım Yükleme - Kurulu Paketleri Yükseltme: Kurulu tüm paketleri yükselterek sisteminizi güvenli ve güncel tutun.
$ sudo apt upgrade
Bu komut, kurulu tüm paketleri, hiçbir paketi kaldırmadan en son sürümlerine yükseltir.
- Tam Yükseltme: Tam yükseltme, gerekirse yeni paketler yükleyebilir ve eski paketleri kaldırabilir.
$ sudo apt full-upgrade
Bu, yükseltme komutuna benzer ancak aynı zamanda paketlerin yeni sürümleriyle paket bağımlılıklarındaki değişiklikleri de işleyebilir.
- Paketleri Kaldırma: Kurulu bir paketi kaldırmak için aşağıdaki komutu kullanın.
$ sudo apt remove package_name
‘Paket_adı’nı kaldırmak istediğiniz paketin adıyla değiştirin. Bu komut paketi kaldırır ancak yapılandırma dosyalarını olduğu gibi bırakır.
Paketleri Kaldırma - Paketleri Temizleme: Bir paketi yapılandırma dosyalarıyla birlikte kaldırmak için temizleme komutunu kullanın.
$ sudo apt purge package_name
Bu, bir paketin tüm izlerini sisteminizden kaldırmak istediğinizde kullanışlıdır.
- Paket Arama: Bir paket arıyorsanız ancak tam adını bilmiyorsanız, onu arayabilirsiniz.
$ apt search keyword
‘Anahtar kelime’yi paketle ilgili bir kelimeyle değiştirin. Bu komut, arama terimiyle eşleşen tüm paketleri listeler.
Paket Arama - Kurulu Paketleri Listeleme: Sisteminizde kurulu tüm paketlerin listesini görmek için.
$ apt list --installed
Bu komut sisteminizde kurulu olan tüm paketleri görüntüler.
Kurulu Paketleri Listeleme - Paket Ayrıntılarını Kontrol Etme: Bir paket hakkında ayrıntılı bilgileri görüntülemek için.
$ apt show package_name
‘Paket_adı’nı paketin adıyla değiştirin. Bu komut, sürüm, bağımlılıklar ve açıklama dahil olmak üzere paket hakkında ayrıntılı bilgileri görüntüler.
Paket Detaylarını Kontrol Etme - Kullanılmayan Bağımlılıkların Temizlenmesi: Paketleri kaldırdıktan sonra kullanılmayan bağımlılıklar sisteminizde kalabilir. Aşağıdaki komutla bunları temizleyin.
$ sudo apt autoremove
Bu komut, diğer paketlere olan bağımlılıkları karşılamak için otomatik olarak kurulan ve artık ihtiyaç duyulmayan paketleri kaldırır.
Kullanılmayan Bağımlılıkların Temizlenmesi - Deborphan ile Kullanılmayan Paketleri Belirleme: Deborphan, kurulu paketlerin artık ihtiyaç duymadığı artık paketleri bulmanıza yardımcı olan bir araçtır. İlk olarak, henüz kurulu değilse Deborphan’ı yükleyin:
$ sudo apt install deborphan
Kurulduktan sonra artık paketleri listelemek için Deborphan’ı çalıştırın:
$ deborphan
Bu komut, artık başka hiçbir paket tarafından gerekmeyen kurulu paketlerin bir listesini görüntüleyecek ve gereksiz paketleri kaldırarak sisteminizi temizlemenizi kolaylaştıracaktır.
Deborphan ile Kullanılmayan Paketleri Belirleme - Tek Paket Güncelleme: Tüm paketleri yükseltmeden belirli bir paketi güncellemek için.
$ sudo apt install --only-upgrade package_name
‘Paket_adı’nı güncellemek istediğiniz paketin adıyla değiştirin.
Tek Paket Güncelleme - Kurulum Yapmadan Paket İndirme: Bir paketi kurmadan indirmek için.
$ apt download package_name
‘Paket_adı’nı paketin adıyla değiştirin. Bu komut .deb paket dosyasını geçerli dizininize indirir.
- Bozuk Bağımlılıkları Denetleme: Bozuk bağımlılıkları kontrol etmek ve düzeltmek için.
$ sudo apt -f install
Bu komut, sisteminizdeki bozuk bağımlılıkları kontrol eder ve düzeltmeye çalışır.
- Yükseltilebilir Paketlerin Listelenmesi: Yükseltilebilecek tüm paketleri listelemek için.
$ apt list --upgradable
Bu komut, mevcut güncellemelerin bulunduğu paketlerin listesini görüntüler.
- Paket Sağlayıcılarını Bulma: Hangi paketin belirli bir dosyayı veya komutu sağladığını belirlemek için aşağıdaki komutu kullanın.
$ dpkg -S keyword
‘Anahtar kelime’yi ilgilendiğiniz dosya adı veya komutla değiştirin. Bu komut, yüklü tüm paketlerde arama yaparak hangisinin belirtilen dosyayı veya komutu içerdiğini bulur ve belirli işlevleri veya bağımlılıkları izlemenize yardımcı olur.
- Paket Bağımlılıklarını Kontrol Etme: Belirli bir paketin kurulumdan önce bağımlılıklarını görüntülemek için aşağıdaki komutu kullanabilirsiniz.
$ apt depends package_name
‘Paket_adı’ yerine ilgilendiğiniz paketin adını yazın. Bu komut, belirtilen paketin bağlı olduğu tüm paketlerin bir listesini görüntüler ve paketin gereksinimlerini ve sisteminiz üzerindeki potansiyel etkisini anlamanıza yardımcı olur.
- Paket Sağlayıcılarını Arama: Hangi paketin sisteminizde kurulu olanlarla sınırlı olmamak üzere belirli bir dosya veya komutu sağladığını öğrenmek için apt-file aracını kullanın. Öncelikle apt-file’ın kurulu olduğundan emin olun:
$ sudo apt update && sudo apt install apt-file
Ardından apt-file’ın veritabanını güncelleyin:
$ sudo apt-file update
Son olarak dosyayı veya komutu sağlayan paketi arayın:
$ apt-file search keyword
‘Anahtar kelime’yi, ilgilendiğiniz dosyanın veya komutun adıyla değiştirin. Bu komut, depolardaki tüm paketleri tarar ve söz konusu dosyayı veya komutu hangi paketin sağladığını belirler.
- Yerel Paket Dosyalarının Kurulumu: Yerel bir .deb paket dosyanız varsa ve bunu doğrudan yüklemek istiyorsanız bunu APT komutunu kullanarak yapabilirsiniz.
$ sudo apt install ./my_package.deb
‘./my_package.deb’ yerine yerel paket dosyanızın yolunu (göreceli veya mutlak) yazın. Bu komut, APT’nin yerel .deb dosyalarının kurulumunu gerçekleştirmesine, gerekirse depolardaki bağımlılıkları çözüp yüklemesine olanak tanır.
- Kurulu Tüm Paketlerin Listelenmesi: Sisteminizde kurulu tüm yazılım paketlerinin bir listesini oluşturmak için aşağıdaki komutu kullanın.
$ dpkg --list
Bu komut, kurulu paketlerin kapsamlı bir listesini görüntülemek için Debian’ın paket yönetim programı olan ‘dpkg’ı kullanır ve sisteminizde mevcut olan yazılıma ilişkin değerli bilgiler sağlar.
Yazının orijinalini buradan okuyabilirsiniz.
Kariyerime 26 yıl önce başladım. Windows ve Linux sistemlerinin kurulumu, yapılandırılması, yönetimi ve bakımı dahil olmak üzere birden fazla sistem üzerinde uzmanlaştım.
Açık kaynak dünyasındaki en son gelişmelerden haberdar olmaktan ve Linux hakkındaki en son araçları, özellikleri ve hizmetleri denemekten hoşlanıyorum.
Son 6 yıldır sistem ve ağ yöneticisi olarak görev yapıyorum ayrıca Pardus Dönüşüm Projesini yönetiyorum ve Pardus İşletim Sisteminin yaygınlaşması adına uğraş gösteriyorum.
Boş zamanlarımda açık kaynaklı uygulamaların Türkçe çevirisine katılıyorum ve The Document Foundation üyesiyim.